Refluks pęcherzowo-moczowodowy

Czym jest refluks?

Refluks polega na cofaniu się moczu z pęcherza moczowego do moczowodów i układu kielichowo – miedniczkowego nerki. Warto dodać, że w różnego rodzaju publikacjach można spotkać się także z innymi nazwami tego schorzenia: odpływ pęcherzowo – moczowodowy lub VUR.

W prawidłowo funkcjonującym organizmie mocz zbierający się w pęcherzu moczowym nie cofa się do moczowodów. Zresztą sama jego budowa  i usytuowanie powinny skutecznie zabezpieczać przed takimi przypadłościami.

Moczowód, który wnika do ściany pęcherza moczowego przebiega na niewielkiej części śródściennie, w ten właśnie sposób chroniąc przed refluksem. Ten charakterystyczny przebieg został ochrzczony mianem mechanizmu zastawkowego.

Przyczyny

Główną przyczyną odpływu jest wrodzona niewydolność, wspomnianego już wcześniej, mechanizmu zastawkowego połączenia moczowodowo – pęcherzowego. Nie jest to, niestety jedyny czynnik tak niekorzystnie wpływający na układ moczowy.

Do innych, równie istotnych przyczyn refluksu należą nadaktywność wypieracza czy ogólna dysfunkcja mikcyjna. Na to schorzenie mają także wpływ pewnego rodzaju przeszkody, czy to o charakterze anatomicznym (przeszkoda podpęcherzowa np. zastawka cewki tylnej) bądź czynnościowa (np. dyssynergia wypieracz – zwieracz).

Diagnoza

Postawienie diagnozy przez lekarza uzależnia się w głównej mierze od wyniku cystouretrografii mikcyjnej. Podejrzenie choroby, które prowadzi do takiego badania, opiera sie na zaobserwowanych, niepokojących objawach oraz badaniach obrazowych układu moczowego (USG, urografia).

Sama cysteuretografia polega na wprowadzeniu tzw. środka kontrastowego do pęcherza, a następnie  wykonaniu zdjęć rentgenowskich w trakcie oddawania moczu. W niektórych jednak przypadkach zamiast tego stosuje się uroflowmetrię, czyli badanie urodynamiczne oceniające czynność pęcherza moczowego w fazie napełniania oraz opróżniania.

Stopnie nasilenia

Cysteuretografia mikcyjna pozwala nie tylko na postawienie właściwej diagnozy, ale także wpływa na możliwość określenia stopnia zaawansowania choroby. Poziomów sytuujących rozwinięcie choroby jest aż 5:

• Refluks pęcherzowo – moczowodowy I stopnia oznacza, że odpływ następuje tylko do moczowodu
• Refluks pęcherzowo – moczowodowy II stopnia określa sytuację odpływu do układu kielichowo – miedniczkowego nerki
• Refluks pęcherzowo – moczowodowy III, IV i V stopnia charakteryzuje się odpływem do moczowodu i układu kielichowo – miedniczkowego nerki, poszerzeniem moczowodu i miedniczki oraz zniekształceniem kielicha. Oczywiście im wyższy stopień tym te patologie układu są większe.

Leczenie odpływu

Zasadniczym celem leczenia jest zwalczanie i zapobieganie zakażeniom układu moczowego oraz korekcja wady będącej przyczyną refluksu. Największą uwagę w tym procesie kieruje się na pozbycie się zakażenia, bowiem to właśnie odpływ moczu zakażonego bardziej niż jałowego działa szkodliwie na nerki.

Istniejące już zakażenie należy traktować za to jak powikłanie i leczyć, zwracając szczególną uwagę na wynik posiewu moczu. Jest to badanie mikrobiologiczne wykrywające w urynie obecność drobnoustrojów, w tym przypadku najczęściej bakterii.

Wówczas dopiero po raz pierwszy stosuje się małe dawki leków przeciwbakteryjnych, np. nitrofurantoiny, furazydyny czy kotrymoksazolu. Takie działania zupełnie wystarczają, kiedy mamy do czynienia z odpływami niższego stopnia. Zazwyczaj ustępują one samoistnie wskutek rozwijania się mechanizmu zastawkowego wraz z wiekiem dziecka.

W przypadku odpływów wyższego rzędu, III, IV lub V stopnia istnieje duże prawdopobieństwo ingerencji chirurgicznej. Szczególnie za taką koniecznością przemawia obecność blizn w nerkach, nawroty zakażenia układu moczowego, nasilenie odpływu pomimo stosowania leczenia zachowawczego lub nieskuteczność takiego leczenia w okresie 3 – 5 lat.


Autor:

Dawid Kącki

Zobacz również objawy tej choroby: Objawy refluksu pęcherzowo-moczowodowego